اول مهر؛ آغاز تمدن از کلاس‌های کوچک

امید اسمعیلی_صدای نکا؛ فرماندار ساری همه چیز از مهر آغاز می‌شود؛ ماهی که سرنوشت فرزندان این سرزمین در آن رقم می‌خورد. اول مهر تنها روز بازگشایی مدارس نیست، بلکه آغاز کاشتن بذرهایی است که سال‌های بعد در مزرعه وجود دانش‌آموزان به ثمر خواهد نشست. ازاین‌رو، اول مهر صرفاً یک تاریخ تقویمی نیست؛ بلکه نقطه آغاز زنگ بیداری جامعه است. اگر امروز در مدارس بذر اندیشه، مهارت، شادی و کرامت بکاریم، فردا جامعه‌ای خواهیم داشت که در آن شهروندانی توانمند، مسئول و توسعه‌گرا حضور خواهند داشت. بنابراین هر سال با فرا رسیدن اول مهر باید آن را آغاز یک مسیر تمدنی برای توسعه ایران دانست؛ مسیری که با آموزش و تربیت شهروندانی توانمند، نقاد، آزاداندیش و متعهد به وطن شکل می‌گیرد. آینده هر جامعه در کلاس‌های درس رقم می‌خورد و کیفیت آموزش، مسیر توسعه یا عقب‌ماندگی آن را تعیین خواهد کرد. مدرسه جایی است که بذرهای اندیشه، مهارت و اخلاق کاشته می‌شود. دانش‌آموز توانمند کسی است که:

*۱. فکر کند، تحلیل کند و نقد کند.*

*۲. مهارت همکاری و کار جمعی را بیاموزد.*

*۳. خلاقیت و نوآوری را تمرین کند.*

*۴. مدارا و رواداری را بیاموزد و گفت‌وگو را جایگزین خشونت کند.*

اگر مدرسه بتواند چنین ویژگی‌هایی را پرورش دهد، در حقیقت انسان توسعه‌گرا می‌سازد. یکی از مهم‌ترین آموزه‌هایی که باید از همان اول مهر در مدارس نهادینه شود، مفهوم *«وطن»* و *«هم‌وطن»* است. وطن، سرزمینی است که همه ما در آن سهیم هستیم و نقطه پرگار ماست؛ و هم‌وطن، همراهی است که در این مسیر کنار ما قرار دارد و همچون اعضای یک خانواده، حافظ این سرمایه بزرگ برای خود، فرزندان و نسل‌های آینده است. رابطه هم‌وطنی، همچون رابطه خانوادگی است: همدلی در غم‌ها، همراهی در شادی‌ها و پشتیبانی در سختی‌ها. هم‌وطن، عالی‌ترین حامی هم‌وطن است. وقتی دانش‌آموزان بیاموزند که وطن سرمایه مشترک و هم‌وطن شریک در این سرمایه است، آنگاه:

*۱. اختلاف به جای جدایی، به گفت‌وگو و هم‌فکری منجر می‌شود.*

*۲. رقابت‌ها به جای تخریب، به پیشرفت جمعی بدل می‌گردد.*

*۳. حس تعلق و مسئولیت اجتماعی در وجود آنان ریشه می‌دواند.*

در این نگاه، وطن و هم‌وطن همان مخرج مشترکی هستند که می‌توانند همه تفاوت‌ها را به سمت هدفی واحد، یعنی ساختن ایرانی توسعه‌گرا، هدایت کنند. لذا برای رسیدن به چنین جایگاهی، مدارس باید فراتر از کلاس درس باشند؛ جایی برای:

*۱. باشگاه گفت‌وگو و وفاق، برای تمرین شنیدن، دموکراسی و احترام به نظر دیگران.*

*۲. نمایشگاه صلح، تفاهم و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز.*

*۳. زنگ نقادی و اعتراض سازنده، برای پرورش روحیه پرسشگری و مدارا.*

*۴. فعالیت‌های هنری و جمعی، مانند نقاشی گروهی درباره توسعه ایران، برای آشنایی با کار جمعی.*

*۵. طراحی محیط مدرسه به عنوان فضایی شاد و اجتماعی.*

*۶. آموزش مهارت کار تیمی، شبکه‌سازی و رقابت سالم.*

اگر این رویکرد در نظام آموزشی جدی گرفته شود، مدرسه نه‌تنها نقطه آغاز آموزش، بلکه محل کاشتن بذرهای توسعه در جان دانش‌آموزان خواهد بود. در چنین شرایطی، *«انسان توانمند»* پرورش می‌یابد و *«وطن و هم‌وطن»* به مخرج مشترک همه تلاش‌ها و اشتراک نظرها برای پیشرفت و توسعه بدل می‌شود. آنگاه ایران نه فقط در کتاب‌های درسی، بلکه در واقعیت اجتماعی و اقتصادی به سوی توسعه گام برخواهد داشت.‌ اول مهر باید به‌عنوان آغاز یک حرکت ملی برای تحول و ساختن ایرانی توانمند و توسعه‌گرا گرامی داشته شود؛ حرکتی که از کلاس‌های کوچک مدارس آغاز می‌شود و به آینده بزرگ کشور پیوند می‌خورد.